ပရပ္ရွားေက်ာင္းဆရာမ်ား၏ ေအာင္ပြဲႏွင့္ မြန္သမိုင္းဆရာ့ အိပ္မက္ ( ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပုိင္း (၁၆) )

ပရပ္ရွားေက်ာင္းဆရာမ်ား၏ ေအာင္ပြဲႏွင့္ မြန္သမိုင္းဆရာ့ အိပ္မက္

• 
• 

Details

Category: ပညာရပ္စာတမ္းမ်ား

Published on Saturday, 03 October 2015 12:08

Written by သိန္းႏုိင္

ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပုိင္း (၁၆) 

သံလြင္တုိင္းမ္ဂ်ာနယ္၊ ၃ ေအာက္တုိဘာ ၂၀၁၅၊ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕။ 
ေအာက္တုိဘာလ ၅ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့ဆရာမ်ားေန႔အျဖစ္ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ႏွစ္စဥ္က်င္းပၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတုိင္းမွာ ဆရာမ်ားရဲ႕ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို သတိတရ ဆင္ယင္က်င္းပရင္း လက္ရွိပညာေရးစနစ္မ်ားအေၾကာင္း၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားအေၾကာင္းနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာမ်ားရဲ႕ ဘ၀၊ အလုပ္အကိုင္တန္ဖိုးမ်ားနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာတရား ျမင့္မားေရးတို႔အတြက္ ျပန္လွန္သံုးသပ္ရမယ့္ အခ်ိန္ကာလလို႔ သတ္မွတ္ၾကတယ္။ ဒီႏွစ္ရဲ႕ ကမၻာ့ဆရာမ်ား ေန႔ ေဆာင္ပုဒ္က “Empowering teachers, building sustainable societies” - ''ဆရာမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမႇင့္တင္ရင္း - ေရရွည္တည္တံ့ဖြံ႔ၿဖိဳးေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို တည္ေဆာက္ျခင္း'' ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာမ်ားဟာ ပညာေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖၚေဆာင္ေနသူေတြမွ်သာလွ်င္ မဟုတ္ဘူး။ အမ်ဳိးသားစြမ္းေဆာင္ရည္နဲ႔ ေရရွည္တည္တ့ံမယ့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကိုလည္း ပ်ဳိးေထာင္ေနၾကသူေတြျဖစ္တယ္။ အသိပညာ၊ အမွန္တရား၊ စံတန္ဖိုးမ်ားနဲ႔ က်င့္၀တ္နီတိေတြ ျပည့္စံုတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ဖန္တီး ေနသူေတြလည္းျဖစ္တယ္လို႔ ေဆာင္ပုဒ္က ရည္ညႊန္းပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ရဲ႕ ဒီကမၻာ့ဆရာမ်ားေန႔ အခါသမယမွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ဘ၀တစ္ေကြ႔မွာ အမွတ္မထင္ ႀကံဳဆံုခဲ့ရတဲ့ က်င့္၀တ္နီတိအရာမွာ ဆရာပီသလွတဲ့ မြန္သမို္္င္းဆရာႀကီးတစ္ဦးကို သတိရ လြမ္းဆြတ္ေနမိပါတယ္။
လက္တြဲေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ မြန္သမိုင္းဆရာ
လြန္ခဲ့ေသာ ၁၂ ႏွစ္ေက်ာ္၊  ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပို္င္း ႏို၀င္ဘာလမွာ က်ေနာ္ဟာ ထုိင္း-ျမန္မာအေျခစိုက္အမ်ဳိးသား က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရး ေကာ္မီတီ NHEC မွာ ပညာေရးဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူအေနနဲ႔ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္လ်က္ရွိ ေနခဲ့တယ္။ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔ ၂၈ ဖြဲ႔ကုိ စုစည္းၿပီး နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ပညာေရးအကူအညီေတြကို ျပည္တြင္းတုိင္းရင္းသား ေဒသမ်ားဆီ ေရာက္ရွိေစဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တဲ့ အစီအစဥ္ေတြပါ။ ကေလးမ်ားအားလံုး ေက်ာင္းေနႏိုင္ေရး၊ ပညာေရး သုေတသနသင္တန္း၊ ဆရာအတတ္ပညာ သင္တန္းနဲ႔ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း လုပ္ငန္းစဥ္အစရွိတဲ့ ပညာေရး စီမံခ်က္ေတြ၊ ပညာေရး စာအုပ္ေတြ ျပဳစုထုတ္ေ၀ေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အေတာ္ကေလးကို အလုပ္မ်ား ေနခဲ့ပါတယ္။ ရံုးခ်ဳပ္က ခ်င္းမုိင္ၿမိဳ႔မွာပါ။ တိုင္းရင္းသား ပညာေရးဌာန ေပါင္းစံုပါ၀င္တဲ့ ပညာေရး အလုပ္ရံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြကို ဆက္တုိက္ဆိုသလို လုပ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ နယ္စပ္ေဒသေတြနဲ႔ ျမန္မာျပည္တြင္း ပညာေရး အေတြ႔အၾကံဳေတြ အမ်ားၾကီး ရရွိခဲ့တာပါ။ အဲဒီလိုနဲ႔ နယ္စပ္ေဆာင္းရက္တစ္ရက္မွာ ျပည္တြင္း မြန္ျပည္နယ္က လူၾကံဳနဲ႔ စာပို႔လာလို႔ ဆိုတဲ့အခါမွာ အထူးအဆန္း ျဖစ္ေနခဲ့မိတယ္။
ဆရာအတတ္ပညာသင္တန္းမ်ားနဲ႔ ပညာေရးအလုပ္ရံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ မြန္ေဒသကေန လာေရာက္ျပီး အတိုင္ပင္ခံ တစ္ဦးအေနနဲ႔လည္း အစဥ္အျမဲ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးတဲ့ ဆရာၾကီး ႏိုင္စိုက္ေထာဆီက ပို႔လာတဲ့စာပါ။ ဆရာၾကီးဟာ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ ပညာေရးတကၠသိုလ္က၊ ပညာေရးဘြဲ႕ကို ရရွိခဲ့ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မဆလေခတ္ တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ ေက်ာင္းဆရာဘ၀ကို ျမတ္ႏိုး ခံုမင္စြာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ အျငိမ္းစားယူေတာ့ မြန္ျပည္နယ္၊ သံျဖဴဇရပ္အထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ေနဆဲပါ။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပံုကာလမ်ားမွာလည္း ျမိဳ႔နယ္ သပိတ္ေကာ္မီတီမွာ ဥကၠဌအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သူပါ။ ျပည္တြင္းပညာေရး လုပ္ငန္းမ်ားနဲ႔ ျပည္တြင္း ပညာေရး ျဖစ္ထြန္းေနမႈေတြကိုဆရာၾကီး ႏုိင္စိုက္ေထာနဲ႔အျခားေသာ ဆရာဆရာမၾကီးမ်ားထံမွ ကၽြန္ေတာ္ျပန္လည္ေလ့လာခြင့္၊ နာယူခြင့္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခြင့္ေတြ ရရွိခဲ့တာပါ။ ဆရာႀကီးနုိင္စိုက္ေထာနဲ႔ ဇနီးဆရာမႀကီး ေဒၚမိအိမ္ရိုင္း၊ ဆရာႀကီးႏုိင္စိုးသန္း၊ ဆရာေဇ၊ ဆရာႀကီးႏုိင္ဂ်ႏူမြန္ ( အၿငိမ္းစားတုိင္းပညာ၀န္၊ ညႊန္မွဴး - ႏုိင္ေငြသိန္း - ယခု - ဒုဥကၠဌ (၂) မြန္အမ်ဳိးသားပါတီ) နဲ႔ အျခားေသာ တုိင္းရင္းသားပညာေရး ပညာရွင္မ်ားထံမွ ေလ့လာခြင့္ေတြ ရရွိခဲ့တယ္။ ႏွစ္အေတာ္ၾကာၾကာ အေနာက္တုိင္း ႏုိင္ငံေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့ၿပီး နယ္စပ္ေဒသမ်ားဆီ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိလာသူ တစ္ဦးအေနနဲ႔ ဒီဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ားအပါအ၀င္ နယ္စပ္ေဒသ ပညာေရးသမားမ်ားနဲ႔ အတူတကြ အလုပ္လုပ္ခြင့္ ရရွိခဲ့တာဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ အင္မတန္မွကို တန္ဖိုးရွိလွပါတယ္။
ဆရာအတတ္ပညာ လုပ္ငန္းခြင္အႀကိဳ သင္တန္းေတြမွာလည္း ဆရာၾကီးဟာ က်ေနာ္တို႔ လူရြယ္နည္းျပမ်ားနဲ႔အတူ တက္ၾကြစြာနဲ႔ ခရီးျပင္းေတြ တနံတလ်ား ထြက္ျပီး အစြန္အဖ်ားေဒသေတြက ဆရာငယ္မ်ားကို မေမာတမ္း၊ မပန္းတမ္း သင္တန္း ပို႔ခ်ျပန္ပါတယ္။ မြန္ျပည္သစ္ပါတီ ဗဟိုေဒသက ပညာေရးသင္တန္းမ်ား၊ ထုိင္း-ျမန္မာနယ္စပ္ မယ္လာဦးဒုကၡသည္စခန္း၊ အိႏိၵယနယ္စပ္ ေလးခြန္စခန္းနဲ႔ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕ေတြမွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တဲ့ သင္တန္းမ်ားမွာ ဆရာႀကီးတို႔ဟာ မပ်က္မကြက္ လာေရာက္ခဲ့ၿပီး ဆရာအတတ္ပညာေတြကို ေ၀မွ်ခဲ့ၾကတယ္။ ျမန္မာ့ပညာေရးမွာ တစ္သက္လံုး လူမႈေရးဘာသာရပ္ကို သင္ၾကားခဲ့သူပီပီ၊ အထူးသျဖင့္ သမိုင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး “အာဃတတရား ကင္းရွင္းတဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း”၊ “ဘက္လိုက္မႈ မရွိတဲ့ သမုိင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္း”၊ “လူမႈ အနိဌာရံု ကင္းစင္တဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း”၊ “အနာဂတ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းအားမန္ေတြ ရရွိေစမယ္ သင္ရိုး” ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း သင္ခန္းစာမ်ားဟာ ဆရာေလာင္းမ်ားအတြက္ အင္မတန္မွကို ပညာလည္းရ၊ ဥာဏ္မ်က္စိလည္း ပြင့္ေစပါတယ္။ ကမၻာ့သမုိင္းထဲက “ပရပ္ရွား ေက်ာင္းဆရာမ်ားရဲ႕ ေအာင္ပြဲ”၊ “အစိုးရဆိုတာ အစကေတာ့ရိုးရိုးပါ”၊ “သမိုင္းတုိင္းဟာ အာဏာ ရရွိခဲ့သူေတြအေပၚ ဘက္လိုက္ ေရးသားျခင္းမွ်သာ”၊ “ျမန္မာ့သမိုင္းဖတ္စာအုပ္မ်ားထဲက တုိင္းရင္းသားသမုိင္း အမွားမ်ား” စတဲ့ သမုိင္းျဖစ္စဥ္နဲ႔ ေက်ာင္းပညာေရး၊ နုိင္ငံေရးေတြကို ဆက္စပ္ျပီး ေဆြးေႏြး ပို႔ခ်ခ်က္မ်ားဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။
ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုအပ္ေနတဲ့ ပညာေရးစနစ္ကို ယံုၾကည္တဲ့အတိုင္း ဘ၀ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးႏွစ္မ်ားမွာ လူငယ္ ေက်ာင္းဆရာဆရာမေလာင္းမ်ားကို ပ်ဳိးေထာင္ခဲ့သူပါ။ မတူညီတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား သဟဇာတ ျဖစ္ေစေရး၊ နယ္ေျမေဒသ ဖြံ႕ျဖိဳးတုိးတက္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္း ေပၚထြန္းေရးေတြ အတြက္သင္ရိုးညႊန္းတမ္းဟာ အခရာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သူတို႔ သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ မလုပ္ႏုိင္ခဲ့ေသးတဲ့ လက္ရွိ ေက်ာင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္းကို သက္ဆုိင္ရာ ျပည္နယ္အလိုက္  ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲၾကဖို႔ကိုလည္း အစဥ္သျဖင့္ တြန္းတြန္းတုိက္တိုက္ ေျပာဆိုခဲ့သူလည္းျဖစ္တယ္။ ဖက္ဒရယ္ပညာေရး စနစ္ကို ေမွ်ာ္လင့္တမ္းတရင္း၊  ဖက္ဒရယ္မ်ဳိးေစ့ကို အသက္ထက္ဆံုး ပ်ဳိးေထာင္ေပးခဲ့သူ တုိင္းရင္းသား သမုိင္းဆရာႀကီး။
ဆရာၾကီးရဲ႕စာမွာ အခုအခါ ျပန္ဖတ္ျဖစ္တုိင္း လြမ္းေမာဖြယ္ရာ စာတစ္ေၾကာင္း ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိ စုေပါင္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ “ေက်ာင္းပညာေရး သင္ရိုးညႊန္းတမ္း၊ စံႏႈန္းမ်ားအညႊန္းေဘာင္” ေပၚထြန္းေရး လုပ္ငန္းကို အလြန္ပင္ စိတ္၀င္စားမႈရွိေၾကာင္းနဲ႔ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းပညာဆိုင္ရာ သိသင့္သိထိုက္တာေတြ အမ်ားၾကီးကို ေလ့လာခြင့္ရရွိေၾကာင္း။ မိမိအေနနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ အပိုင္းေတြမွာ အင္တိုက္အားတိုက္ ဆက္လက္ကူညီပ့ံပိုးမႈေတြ၊ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ေပးသြားမွာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ အလြန္ အေရးၾကီးလွတဲ့ ပညာေရး လုပ္ငန္းၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းစတာေတြ ပါရွိပါတယ္။ လြမ္းေမာဖြယ္ရာ ျဖစ္ေစတဲ့ စာေၾကာင္းကေတာ့ “ဒီအလုပ္သာ ျပီးစီးသြားခဲ့ရင္ျဖင့္ မိမိအေနနဲ႔ ေသေပ်ာ္ျပီျဖစ္ေၾကာင္း” ပါ။ အလုပ္ရံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြနဲ႔ သင္တန္းေတြ ၅ ၾကိမ္ေလာက္အျပီး၊ စာတမ္းေပါင္းမ်ားစြာကို စုစည္းခဲ့အျပီးမွာေတာ့ အခ်ိန္၂ ႏွစ္ခန္႔ ယူခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းအတြက္ ျပည္တြင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာက ပညာေရး ပညာရွင္ေတြ (အထူးသျဖင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားပညာေရးေကာင္စီ NCERT က ပညာရွင္ေတြ) ထံက နည္းပညာပိုင္းနဲ႔ အၾကံဉာဏ္ေတြ ရယူခဲ့ပါတယ္။ ပညာေရးရည္ညႊန္း စာအုပ္တစ္အုပ္ အေနနဲ႔ရယ္၊ ဆရာအတတ္ပညာ သင္တန္းေတြအတြက္ ေလ့လာစရာ စာအုပ္တစ္အုပ္ အေနနဲ႔ရယ္ အသံုးတည့္လွတဲ့ “သင္ရိုးညႊန္းတမ္း၊ စံႏႈန္းမ်ား အညႊန္းေဘာင္” Curriculum: Standard & Framework စာအုပ္ကို ေရးသား ျပဳစု ႏုိင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ လူမႈေရးဘာသာ (ပထ၀ီ၊ သမိုင္း၊ ျပည္သူ႔နီတိ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သိပၸံ) ေပါင္းစည္းသင္ရိုးကို မူလတန္းအဆင့္ (သူငယ္တန္း-ဆဌမတန္း) အထိ ျပဳစုႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္နဲ႔အတူ ပါ၀င္ေရးသား ျပဳစုခဲ့ၾကတဲ့ တုိင္းရင္းသား ပညာေရးဌာနမ်ား၊ ျပည္တြင္းျပည္ပ ပညာရွင္မ်ားအတြက္ ေက်နပ္စရာ၊ ဂုဏ္ယူ၀မ္းေျမာက္စရာ မွတ္တိုင္တစ္ခုပါ။

စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာရင္း မွ်ေ၀ေပးခဲ့တဲ့ မြန္သမုိင္းဆရာ
သင္တန္းကာလေတြမွာ ဆရာေလာင္းမ်ားကို ဆရာႀကီး ႏုိင္စိုက္ေထာက ပညာေရးဒႆန အေတြးအျမင္ဘာသာရပ္နဲ႔ သမုိင္းသင္ၾကားနည္းဘာသာရပ္ေတြကို သင္ၾကားေပးပါတယ္။ ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္ ေလ့လာမႈမ်ားနဲ႔ ျမန္မာ့ပညာေရး အေတြ႔အႀကံဳမ်ားထဲ ထုတ္ႏႈတ္ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို ဆရာေလာင္းမ်ားနဲ႔အတူ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နည္းျပဆရာမ်ားကလည္း ေလ့လာမွတ္သားခြင့္ ရရွိတာပါ။
“တပည့္တို႔ - အေျပာက်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ ေက်ာင္းပညာေရးမွာ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းဟာ အခ်က္အခ်ာ က်လွပါတယ္။ ေရေျမေတာေတာင္နဲ႔ လူေနမႈပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲတဲ့အေလွ်ာက္၊ ေခတ္စနစ္ေတြ ေျပာင္းလဲတဲ့ အေလွ်ာက္၊ မ်က္ေမွာက္ေခတ္နဲ႔ အနာဂတ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ေတာင္းဆိုေနတဲ့အေလွ်ာက္ ေက်ာင္းသင္ရိုးဟာ လုိက္ပါ ေျပာင္းလဲရတယ္။ ပံုမွန္၄ ႏွစ္တစ္ၾကိမ္ေတာ့ အနည္းဆံုး မြမ္းမံမႈေတြ၊ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္မႈေတြ၊ ပယ္ဖ်က္မႈေတြကို စနစ္တက်၊ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် လုပ္ေဆာင္ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္မီေနဖို႔ရယ္၊ ဘ၀ေတြ ရွင္သန္ႏိုင္ဖို႔ရယ္ ႏို္းၾကားေနတဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းကို တည္ေဆာက္ၾကရတယ္။ ၂၀ ရာစု ဂ်ာမန္ လူမႈေဗဒပညာရွင္ ယာဂ်င္ဟာဘာမာ့စ္ Jurgen Habermas က ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ - လူသားမွာ သင္ယူေလ့လာေနဖို႔က လြဲျပီးေတာ့ အျခားေသာ ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိဘူး”- တဲ့။ ျငင္းဆိုလို႔မရတဲ့အခ်က္ပါ။ ဆက္လက္ေတြးေတာ စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားၾကီးကို ရွိေနပါတယ္။ ဘာကို သင္ယူေလ့လာရမွာလဲ။ သင္ယူေလ့လာ ေနရတာေတြဟာလည္း အမွန္ေတြျဖစ္ရဲ႕လား။ သင္ၾကားေနသမွ်ကို ဆရာပီပီ တပည့္တို႔ အဦးအစ ဆန္းသစ္ သံုးသပ္ၿပီးမွ  သမုိင္းကို ျပန္သင္ေပးပါ။ ဒါမွ အမွန္တရားနဲ႔ နီးစပ္မယ္။ ေရရွည္ တည္တံ့ဖြံ႔ၿဖိဳးမယ္။ ဖက္ဒရယ္ကို တည္ေဆာက္ႏုိင္မယ္။”  
“ဒီဆရာအတတ္ပညာသင္တန္းမွာ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးမ်ားနဲ႔ နည္းျပေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ဆရာဦးသိန္းႏုိင္၊ ဆရာမေဒၚခင္ေဆြလိႈင္၊ ဆရာမေဒၚဒြဲလင္း၊ ဆရာေဇ၊ ဆရာေစာလာေဂးတို႔႔က ကေလးဗဟိုျပဳပညာေရးအတြက္ တက္ၾကြတဲ့ စာသင္ခန္းေတြျဖစ္လာေစဖို႔၊ ေတြးေခၚစဥ္းစားေနတဲ့ စာသင္ခန္းေတြ၊ ႏုိးၾကားလႈပ္ရွားေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြျဖစ္လာဖို႔အတြက္ ကေလးဗဟိုျပဳ သင္ၾကားနည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳၾကဖို႔ တိုက္တြန္းေဆြးေႏြးတာေတြကို အလြန္ပဲ အားရေက်နပ္လွတယ္။ သို႔ေပတဲ့ အသက္အရြယ္ ၇၀ နား ကပ္ေနၾကၿပီျဖစ္တဲ့ ဆရာႀကီးနဲ႔ ဆရာမႀကီးတို႔အတြက္ေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး သင္တန္းေပးဖို႔ဆိုတာက အေတာ္ကေလး ခက္ခဲလွတယ္။ ရွက္လည္း ရွက္ပါတယ္။ သမုိင္းဆရာသက္တမ္း အႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္မွာ ကေလးဗဟို မျပဳခဲ့ဖူးဘူးေလ။”  အသက္ ၇၀ နားနီး၊ နည္းျပဆရာႀကီးေတြဟာ လူရြယ္ နည္းျပမ်ားထံမွာ သင္ျပနည္းေတြကို ေမးျမန္းေဆြးေႏြးရင္း သင္ခန္းစာေတြ ျပင္ဆင္သင္ၾကားခဲ့တာဟာလည္း ဆရာေလာင္းမ်ားအတြက္ ဘ၀တစ္သက္တာ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာျခင္းနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လိုစိတ္ကို လက္ေတြ႔ျပသခဲ့သူေတြ။
ပရပ္ရွား ေက်ာင္းဆရာထုကို အားက်ခဲ့တဲ့ မြန္သမုိင္းဆရာ
သင္တန္းတုိင္းမွာ ဆရာေလာင္းမ်ားအေနနဲ႔ အားက်အတုယူရမယ့္ ပရပ္ရွားေက်ာင္းဆရာမ်ား အေၾကာင္းဟာလည္း အင္မတန္မွကို စိတ္၀င္စားစရာပါပဲ။ “ တပည့္တို႔ - တခ်ိန္တုန္းက ပရပ္ရွားႏိုင္ငံဆိုတာဟာ အခု ဂ်ာမနီႏို္င္ငံပါပဲ။ အဲဒီတုန္းက ပရပ္ရွားႏို္္င္ငံကို ၁၇၁၃ ခုႏွစ္ကေန ၁၇၄၀ ခုႏွစ္ထိ အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ Fredrick William ဘုရင္ဟာ သူ႔လက္ထက္မွာ စစ္တပ္အင္အား၊ စီးပြားေရး အင္အား ေတာင့္တင္းခိုင္မာေအာင္ လုပ္ႏို္င္ခဲ့ရံုသာမကဘဲ ၁၇၁၇ ခုႏွစ္က စျပီးေတာ့ ပရပ္ရွားႏို္င္ငံ ပညာေရးကို အမိ်ဳးသား ပညာေရးအျဖစ္ ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ အခ်ိန္မွာတုန္းကေတာ့ အားေကာင္းတဲ့ ပညာေရး ျဖစ္မလာေသးပါဘူး။”
“ျပင္သစ္ဘုရင္ နပိုလီယံလက္ထက္ ၁၈၀၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ပရပ္ရွားနဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ စစ္ျဖစ္ျပီး ေယနားျမိဳ႕ (Jena) စစ္ပြဲမွာ ပရပ္ရွားေတြ စစ္ရႈံးပါတယ္။ အဲဒီစစ္ပြဲကို Disaster of Jena – ေယနားက်ဆံုးခန္း - လို႔ ပရပ္ရွားေတြက ေခၚၾကပါတယ္။ အဲဒီစစ္ပြဲမွာ သူတို႔ ဥာဏ္ပညာနည္းလို႔ ရႈံးရတယ္လို႔ ပရပ္ရွားေတြက ယူဆၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါ တႏို္င္ငံလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ ပညာတတ္ဖို႔ လိုျပီလို႔ ဆံုးျဖတ္ျပီး ပရပ္ရွားေတြဟာ အမ်ိဳးသားပညာေရးကို အားသြန္ခြန္စိုက္ တည္ေဆာက္ေတာ့တာပါပဲ။ ပညာဥာဏ္သာသူေတြကသာလွ်င္ တုိင္းႏုိင္ငံကို တည္ေဆာက္ႏုိင္မယ္ဆိုၿပီး ပရပ္ရွားေက်ာင္းဆရာေတြကို  စြမ္းေဆာင္ရည္နဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးအပ္ခဲ့တယ္ ” ကၽြန္ေတာ္တို႔ နည္းျပဆရာမ်ားအပါအ၀င္ သင္တန္းသားအားလံုး စိတ္ပါ၀င္စားလ်က္ ဆရာ့ပို႔ခ်ခ်က္အေပၚ ေလးနက္ခဲ့ၾကတယ္။
“အဲလိုနဲ႔ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၄ ႏွစ္အၾကာ တတိယနပိုလီယံလက္ထက္မွာ ျပင္သစ္နဲ႔ ပရပ္ရွားတို႔ စစ္ပြဲ ထပ္ျဖစ္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဆီဒန္းျမိဳ႕တိုက္ပြဲမွာ ပရပ္ရွားက အႏုိင္ရသြားပါေတာ့တယ္။ ျပင္သစ္ရဲ႕ တတိယေျမာက္ နပိုလီယံဘုရင္က လက္နက္ခ်လိုက္ရပါတယ္။ အဲဒီ ေအာင္ပြဲကို Victory of Prussians school masters လို႔ေခၚတာပါ။ ပရပ္ရွားေက်ာင္းဆရာထုရဲ႕ ေအာင္ပြဲလို႔ သမုိင္းတြင္ခဲ့တဲ့ ဒီ ပညာေရး လႈပ္ရွားမႈထဲက တပည့္တို႔ သင္ခန္းစာ ယူႏုိင္ၾကပါေစ။” 
"ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပရပ္ရွားေတြက သူတို႔ စစ္ႏို္င္ရတာ ပညာဥာဏ္ေၾကာင့္ပဲလို႔ ပိုလက္ခံသြားျပီး ပညာေရးျပဳျပင္တည္ေဆာက္မႈေတြကို စဥ္ဆက္မျပတ္ လုပ္ေတာ့တာပါပဲ။ ပညာေရးရဲ႕ အေရးပါမႈကို ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးေတြက အဲဒီ ၁၉ ရာစု အေစာပိုင္းကာလကတည္းက သိခဲ့ျပီလို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ပဲ အမ်ိဳးသားပညာေရးစနစ္ကို စခဲ့တာ ဂ်ာမနီႏို္င္ငံလို႔ေတာင္ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ခုဆိုရင္ေတာ့ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံဟာ ဥေရာပမွာ ထိပ္တန္းေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေနရာယူလာႏို္င္တာ ေတြ႔ေနရျပီ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ဆရာႀကီးဟာ သင္တန္းသားေတြကုိ အုပ္စုငယ္ေတြ ဖြဲ႔ၿပီး အမ်ဳိးသားပညာေရးစနစ္မ်ားနဲ႔ လက္ရွိသမုိင္းသင္ခန္းစာေတြအေပၚ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ခုိင္းပါတယ္။ ဖတ္စာအုပ္မ်ားထဲမွာ ပါရွိေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကိုလည္း တုိင္းရင္းသားရႈေထာင့္ကေန အမွား - အမွန္ ခြဲျခားဆန္းစစ္ေစခဲ့တယ္။
မြန္သမုိင္းဆရာႀကီးရဲ႕ အိပ္မက္
ဆရာေလာင္းမ်ားကို အစဥ္အားေပးခဲ့တဲ့ မြန္သမုိင္းဆရာႀကီး ႏုိင္စိုက္ေထာဟာ သူ႔တပည့္မ်ားရဲ႕ အနာဂတ္ေက်ာင္းဆရာဘ၀ကိုလည္း ရင္ေလးစိုးရိမ္ေနခဲ့သူပါ။
“တပည့္တို႔ - အနာဂတ္ဟာ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ လက္ထဲမွာ ရွိတယ္လို႔ ေျပာၾကတဲ့အခါမယ္ အဲဒီေက်ာင္းသားမ်ားကို ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းဆရာလက္ထဲမွာ မီးရႈးတုိင္ရွိရမယ္။ သမုိင္းဆရာမ်ားရဲ႕ မီးရႈးတုိင္ဟာ ပိုၿပီး ရဲရဲနီ ထြန္းလင္းေတာက္ပေနရမယ္။ ဒါမွ အမွား-အမွန္ကို ေ၀ဖန္ပို္င္းျခားႏုိင္မယ္။ ဒါဟာ ဆရာ့ရဲ႕ အိပ္မက္ပါပဲ။”
“ဒီေတာ့ကာ ငါ့သားတပည့္ ေက်ာင္းဆရာမ်ားဟာ ပညာအရာမွာ ၿပီးျပည့္စံုေစဖို႔လိုတယ္။ ပညာရွင္ ရူးဆိုး မိန္႔မွာ ျမြက္ၾကားခဲ့တာကေတာ့ ႀကံ့ခုိင္ေသာ ကို္ယ္ခႏၶာထဲမွသာလွ်င္ အသိတရားေတြကို ေလ့လာလို္က္စားတဲ့အခါ အင္အားပါရွိမယ္။ အဲဒီေတာ့ကာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ - ဆရာေတြကို မ၀ေရစာေၾကြး၊ ေနရာမေပး၊ အေလးအျမတ္မျပဳ၊ ေက်ာင္းဆရာ သူ႔ေနရာႏွင့္ေ၀း၊ ေျမာင္းေဘးထုိင္ေစ၊ ေခြးေမာင္း က်ီးေျခာက္၊ အာေလာက္ေလာက္ေအာ္၊ က်ီးဆိတ္ ေခြးေဟာင္ခံေနရသည့္ ေက်ာင္းဆရာ ဘ၀ေလာက္နဲ႔ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဒီမိုကေရစီပညာေရး၊ ဖက္ဒရယ္ ပညာေရးကို ေရးေရးမွ် ျမင္ဖြယ္ရာ မရွိဘူး - ခ်စ္တပည့္တို႔။”
“ငါ့သားတပည့္ တုိင္းရင္းသား သမုိင္းဆရာမ်ားရဲ႕ လက္ထဲမွာ သမုိင္းအမွန္ေတြကိုေတာ့ အျပည့္အ၀ ဆရာ မထည့္ႏုိင္ခဲ့ဘူး။ သို႔ေပတဲ့ သမုိင္းကို စူးစမ္းေလ့လာဖို႔နဲ႔ ပုိင္းျခားေ၀ဖန္ ေထာက္ရႈဖို႔ နည္းလမ္းအခ်ဳိ႕ကို ေပးအပ္ခဲ့တယ္။ ဒီကိရိယာမ်ားကို အသံုးျပဳလို႔ ဒုတိယေျမာက္ ကမၻာ့ေက်ာင္းဆရာထုရဲ႕ သမုိင္းေအာင္ပြဲကို ျမန္မာတိုင္းရင္းသား ေက်ာင္းဆရာမ်ားက ကဗၸည္းေမာ္ကြန္းထုိးႏုိင္ၾကပါေစဗ်ား”
(၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ကမာၻ့ေက်ာင္းဆရာမ်ားေန႔ႏွင့္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာ ၁၁ ရက္ေန႔မွာ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္ခဲ့သူ မြန္သမုိင္းနည္းျပဆရာႀကီး ႏုိင္စိုက္ေထာသို႔ အမွတ္တရ..)
သိန္းႏုိင္ (ေမာကၡပညာေရး)
သံလြင္တုိင္းမ္ဂ်ာနယ္၊ ၃ ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၅၊ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕။