ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပုိင္း (၁၂) အသိပညာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို တည္ေထာင္ျခင္း

ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပုိင္း (၁၂) အသိပညာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို တည္ေထာင္ျခင္း

• 
• 

Details

Category: ပညာရပ္စာတမ္းမ်ား

Published on Wednesday, 23 September 2015 03:19

Written by သိန္းႏုိင္

       ကမၻာ့ပညာႏုိင္ငံမ်ား စာရင္း၀င္ ၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံ၏ ပညာေရးစနစ္မွာ အေကာင္းဆံုးမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံႏႈန္း ျပည့္မီၿပီးအသိပညာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း knowledge society အျဖစ္ တည္ေဆာက္ႏုိင္ရန္ ပညာေရးစနစ္ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ဆန္းသစ္၊ ျပဳျပင္လ်က္ရွိေနသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ အမွတ္စဥ္ ၁၂ ခုေျမာက္ အႀကီးဆံုးေသာ စီးပြားေရးကိုပုိင္ဆုိင္ထားၿပီး တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြ အမ်ားဆံုး နံပါတ္ ၅ ခုေျမာက္ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။လူသားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအညြန္းကိန္းမ်ားအရ ဒုတိယေျမာက္ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ ဘ၀အရည္အေသြး၊ က်န္းမာေရး၊ပညာေရး၊ စီးပြားေရးလြတ္လပ္မႈ၊ လူမႈ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ားအရကမၻာ့အဆင့္အတန္းတြင္ ထိပ္တန္းအဆင့္ရွိ ဖက္ဒရယ္ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံႀကီးျဖစ္သည္။ OECD ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံ ၃၀ မွ ႏုိင္ငံတကာ ေက်ာင္းသားမ်ားအား စစ္ေဆးျခင္း PISA တြင္လည္းထိပ္ဆံုး ၅ ေနရာအတြင္း ရရွိတတ္သည္။ ပညာထိပ္တန္းႏုိင္ငံဟုလည္း ဆိုႏုိင္သည္။ ပညာေရးသမဂၢ အားေကာင္းသည့္အတြက္ မူ၀ါဒေရးရာတြင္ ဆရာဆရာမမ်ားႏွင့္ မိဘျပည္သူတို႔၏ ခံစားခ်က္မ်ားႏွင့္ အသံတို႔ကို အစဥ္ပင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကသည္။
        အသက္ ၅ ႏွစ္မွ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္အထိ မသင္မေနရ ပညာေရးစနစ္compulsory education ျဖစ္ၿပီး ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒအရျပည္နယ္အလိုက္ ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနမ်ားက အဓိကအားျဖင့္ တာ၀န္ယူရသည္။ ကမၻာ့ထိပ္သီး အေကာင္းဆံုးတကၠသိုလ္ ၁၀၀ စာရင္းတြင္ ၾသစေၾတးလ်ားတကၠသိုလ္ ၇ ခု ပါ၀င္ပါသည္။ ဖက္ဒရယ္အစိုးရထံမွ ျပည္နယ္မ်ားအေနျဖင့္ဘ႑ာေငြေၾကးႏွင့္ နည္းပညာပိုင္းဆုိင္ရာ အကူအညီ ရယူႏုိင္ၿပီး သင္ရိုးစံႏႈန္းမ်ားကို ထိန္းညိႇရာတြင္ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ျပည္နယ္တြင္း စာသင္ေက်ာင္းမ်ားကို ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားႏွင့္ေက်ာင္းမ်ားက လြတ္လပ္စြာ စီမံခန္႔ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည္။ ဤသည္မွာ ဖက္ဒရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ႏွင့္ဖက္ဒရယ္ပညာေရးကို အျပည့္အ၀ က်င့္သံုးျခင္းဟု ဆုိရမည္။
ဖက္ဒရယ္စနစ္ နိဒါန္း
           လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္၊ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္တြင္ၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံကို ဖက္ဒရယ္စနစ္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒျဖင့္ တရား၀င္တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။၁၈ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကာလ၊ ၁၇၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာ၏ လက္ေအာက္ခံ ကိုလိုနီနယ္ေျမအျဖစ္အလြန္ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လွသည့္ ၾသစေၾတးလ်ား တစ္တုိက္လံုးကို သိမ္းသြင္းခဲ့ၿပီး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရကိုလိုနီနယ္ ၆ ခုျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔ မ၀င္ေရာက္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းေလးေသာင္းခန္႔ကာလမွ စတင္ကာ ဌာေန aborigines  အေဘာ္ရင္းဂ်င္းနီး တုိင္းရင္းသား မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားကေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉ ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ၁၈၉၀ ဆယ္စုႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္း ဤကိုလိုနီနယ္ေျမမ်ားမွအစိုးရမ်ားက စုစည္းညီညြတ္ေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ဓနႆဟာရႏုိင္ငံအျဖစ္ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာအတြင္းတည္ေထာင္ရန္ ဆႏၵခံယူပြဲမ်ားကို က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ကိုလိုနီနယ္ ၆ ခုစလံုးမွ အမ်ားစုႀကီးကဖက္ဒရယ္စနစ္ကို တညီတညြတ္တည္း ဆႏၵမဲေပးခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ ၾသစေၾတးလ်ား ဖက္ဒရယ္ႏုိင္ငံFederation of Australia ကို ကနဦး တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကၿပီး ၁၉၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ၾသစေၾတးလ်ားဓနႆဟာရႏုိင္ငံCommonwealth of Australia အျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။ စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ႏွင့္ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ႏုိင္ငံတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၾသစေၾတးလ်ား ဖက္ဒရယ္စနစ္ဖြဲ႔စည္းပံုမွာအေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ မူလဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္ ဆင္တူၿပီး ၿဗိတိသွ်တို႔၏ ၀က္မင္စတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္westminister system (ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္) ကိုလည္း ထည့္သြင္းထားရွိသည္။
                 ၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံမွာ ကမၻာေပၚတြင္ ၅ ခုေျမာက္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏုိင္ငံအျဖစ္တည္ေထာင္ႏုိင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ဖက္ဒရယ္ႏုိင္ငံမ်ား တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေသာ သကၠရာဇ္မ်ားမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု(၁၇၈၉)၊ ဆြစ္ဇာလန္ႏုိင္ငံ (၁၈၄၈)၊ ကေနဒါႏုိင္ငံ (၁၈၆၇)၊ ဂ်ာမဏီအင္ပါယာ (၁၈၇၁) ႏွင့္ၾသစေၾတးလ်ားဓနႆဟာရႏုိင္ငံ (၁၉၀၁) ခုႏွစ္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံမွာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ျဖင့္စတင္ ဖြဲ႔စည္းစဥ္က အေျခခံမူမ်ားအတုိင္း မ်ားစြာ အေျပာင္းအလဲမရွိ တည္ၿငိမ္သည္ဟု ဆိုႏုိင္ေသာ္လည္းဖက္ဒရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ ေဖၚေဆာင္မႈမ်ားတြင္မႈ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီဟုဆိုရပါမည္။ အဓိကအားျဖင့္ အေျပာင္းအလဲမွာ ဖက္ဒရယ္အစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအၾကားလုပ္ပုိင္ခြင့္ အာဏာခြဲေ၀မႈက႑ပင္ျဖစ္သည္။
ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို ဆန္းသစ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း
                 ဖက္ဒရယ္ဗဟိုအစိုးရထံမွ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက ဘ႑ာေငြေၾကးအရ အလြန္အမင္းအမွီသဟဲျပဳေနရျခင္းမွာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို ဆန္းသစ္မြမ္းမံရန္ အဓိကအက်ဆံုး အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ကီဗင္ရုဒ္၏ ေလဘာအစိုးရမွ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို မြမ္းမံဆန္းသစ္ျခင္းreform of federation အစီအစဥ္မ်ားကို စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ လက္ရွိဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္က ေရးဆြဲျပဌာန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည့္အတြက္ မူ၀ါဒေရးရာမ်ားတြင္ဖက္ဒရယ္ႏွင့္ ျပည္နယ္အဆင့္ဆုိင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားစြာ ရွိေနေလသည္။ မည္သည့္အဆင့္က မည္သည့္မူ၀ါဒမ်ားကို ခ်မွတ္က်င့္သံုးခြင့္ ရွိသနည္းဟူေသာ ေမးခြန္းမွာ အဓိကပင္ျဖစ္၏။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈက႑အပါအ၀င္ မူ၀ါဒမ်ားစြာတြင္ ျပည္နယ္ႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အဆင့္မွာ ရႈပ္ေထြးစြာျဖင့္ ေ၀ေ၀၀ါး၀ါး ရွိေနဆဲ။ ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသႏၱရအဆင့္မ်ားကို ဘ႑ာေငြေၾကးႏွင့္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ ပိုမိုေပးအပ္ရန္ျပင္ဆင္မႈမ်ားပင္ျဖစ္သည္။
ဂြန္စကီပညာေရးရီပို႔
                 ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ၾသစေၾတးလ်ားဖက္ဒရယ္အစိုးရမွ တာ၀န္ေပးခ်က္အရထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ စီးပြားေရးသမား ေဒးဗစ္ဂြန္စကီ David Gonski က ေက်ာင္းမ်ား၏ ဘ႑ာေငြေၾကးရန္ပံုေငြကိစၥကိုေကာ္မစ္ရွင္ဖြဲ႔စည္းၿပီး စံုစမ္း စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ စာမ်က္ႏွာ ၃၁၉ မ်က္ႏွာရွိေသာဂြန္စကီရီပို႔ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ရာတြင္ လူထုထံမွ သတင္းအခ်က္အလက္ ခုႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရရွိခဲ့ၿပီးေကာ္မစ္ရွင္က ေက်ာင္းေပါင္း ၃၉ ေက်ာင္းကို ကြင္းဆင္းေလ့လာျခင္း၊ ပညာေရးအစုအဖြဲ႔ ၇၁ဖြဲ႔ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း စံုစမ္းခဲ့ျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ႏုိ္င္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ႏုိ၀င္ဘာလတြင္ ဖက္ဒရယ္အစိုးရထံ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့ၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလတြင္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်ဴလီယာဂီလာဒ္ Julia Gillard အစိုးရက တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ေပးခဲ့သည္။
                 ဂြန္စကီ၏ ပညာေရးရန္ပံုေငြ အစီရင္ခံစာတြင္ အဓိက အခ်က္ ၃ ခ်က္ပါ၀င္ပါသည္။ (၁) ကမၻာေပၚတြင္ အရည္အေသြး အျမင့္မားဆံုးေသာ၊ တရားမွ်တမႈ အရွိဆံုးေသာ ပညာေရးစနစ္ျဖစ္ေစရန္ၾသစေၾတးလ်ားအစိုးရအေနျဖင့္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ထားရွိၿပီး ေဆာင္ရြက္ရန္ႏွင့္ စာတတ္ေျမာက္မႈ အနိမ့္ပါးဆံုးေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားတြက္ ပညာေရး အကူအညီကို ဦးစားေပးသြားရန္။ (၂) ၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံတြင္းမည္သည့္ေနရာတြင္ ေနထုိင္သည္ျဖစ္ေစ၊ မိသားစု ၀င္ေငြမည္မွ် ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ မည္သည့္ေက်ာင္းတြင္တက္ေရာက္ေနသည္ျဖစ္ေစ ကေလးငယ္မ်ားအေနျဖင့္ အေကာင္းဆံုးေသာ ပညာေရးကို လက္လွမ္းမီရရွိဆည္းပူးခြင့္၊ (၃) လုပ္ငန္းခြင္ႏွင့္ အနာဂတ္ဘ၀ ရွင္သန္မႈတြင္ တန္ဖိုးရွိေသာ ႏုိင္ငံသားမ်ားအေနျဖင့္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေစရန္ အေျခခံစြမ္းရည္မ်ားႏွင့္ တတ္ပြန္မႈ ကံုလံုျပည့္၀စြာျဖင့္ေက်ာင္းသားတုိင္း ေက်ာင္းမ်ားမွ ထြက္ခြါလာႏုိင္ေရး တို႔ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းတုိင္းအေနျဖင့္ ဓနႆဟာရအစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရထံမွ အေျခခံဘ႑ာအေထာက္အကူ ရရွိမည္ျဖစ္ၿပီး လိုအပ္ေငြကိုေက်ာင္းအရြယ္အစားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ တစ္ဦးခ်င္း လိုအပ္ခ်က္အရ ထပ္မံ ေတာင္းခံႏုိင္သည္။ပညာေရး တရားမွ်တမႈကို ေဖၚေဆာင္လိုရင္းဟု ဆိုရပါမည္။ အစီရင္ခံစာက စာသင္ေက်ာင္းမ်ားကိုဘ႑ာေငြေၾကး ရန္ပံုေငြ ေထာက္ပံ့ေပးျခင္းမွာ ဘ႑ာေရးကိစၥ သက္သက္သာလွ်င္ မဟုတ္မူဘဲ ႏုိုိင္ငံ၏အနာဂတ္ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္၊ လံုျခံဳ ခုိင္ၿမဲေစျခင္းလည္း ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပထားသည္။ေက်ာင္းမ်ားက ကေလးတုိင္းအတြက္ ေထာက္ကူေပးသင့္ၿပီး ဆရာတုိင္းကလည္း ကေလးတုိင္းထံမွ အေကာင္းဆံုးမ်ားကိုေမွ်ာ္လင့္သင့္ေၾကာင္း တုိက္တြန္းထားသည္။  ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ စတင္အေကာင္အထည္ေဖၚႏုိင္ရန္ယခင္ ေလဘာအစိုးရက စီစဥ္ေပးခဲ့သည္။ ထိေရာက္မႈမ်ား ရွိေၾကာင္းလည္း ေနာက္ဆက္တြဲ အစီရင္ခံစာမ်ားကဆိုပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ လက္ရွိအာဏာရ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ တိုနီအက္ေဘာ့အစိုးရAbbot government ကမူ ဂြန္စကီရီပို႔ကို ေနာက္ထပ္ ၄ ႏွစ္တာ ကာလအထိသာလွ်င္ ဆက္လက္ အေကာင္အထည္ေဖၚမည္ျဖစ္ၿပီး၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ အဆံုးသတ္မည္ဟု ေၾကညာခဲ့မႈအေပၚ ျပင္းထန္စြာ ျငင္းခံု ေ၀ဖန္ခံရ လ်က္ရွိေနသည္။
ပညာေရးစနစ္ ဖြဲ႔စည္းေဆာက္ပံု
            အဆင့္ ၃ ဆင့္စနစ္ျဖင့္ ပညာေရးကို တည္ေဆာက္ထားသည္။ မူလတန္းပညာေရးprimary education၊ အထက္တန္းပညာေရး secondary education ႏွင့္ tertiary education တကၠသိုလ္အဆင့္ျမင့္ပညာေရး(တကၠသိုလ္မ်ား၊ ေကာလိပ္မ်ား၊ သက္ေမြးသိပၸံမ်ား၊ သင္တန္းမ်ား ပါ၀င္ပါသည္။) တို႔ျဖစ္သည္။အထက္အတန္း အထက္ဆင့္ ၁၂ တန္းေအာင္ျမင္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းသားအမ်ားစုမွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ၿပီျဖစ္သည္။
            ေက်ာင္းအလုိက္ ေထာက္ပံ့သည့္ ဘ႑ာေငြေၾကးအကူအညီႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုစနစ္အေပၚမူတည္ၿပီး ၃ မ်ဳိး ခြဲျခားႏုိင္သည္။ (၁) အစိုးရေက်ာင္းမ်ား Public schools, state schools (၂)ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ား catholic schools (၃) ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ား independent schools,private schools တို႔ျဖစ္သည္။ အစိုးရေက်ာင္းမ်ား၊ ျပည္နယ္ေက်ာင္း မ်ားမွာ ဘာသာေရးကိုအေျခခံထားျခင္း မရွိပါ။ သို႔ေသာ္ religious education ဘာသာတရားမ်ား ေလ့လာေရး အစီအစဥ္ကိုမူေက်ာင္းအလိုက္ ထည့္သြင္းႏုိင္ပါသည္။ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ားမွာမူ ဘာသာတရား တစ္ခုခုအေပၚတြင္အေျခခံေလ့ရွိတတ္သည္။ ၂၀၁၀ စစ္တမ္းမ်ားအရ ကေလးသူငယ္ လူဦးေရ၏ ၆၆ ရာခုိင္ႏႈန္းက အစိုးရေက်ာင္းမ်ားတြင္တက္ေရာက္လ်က္ရွိၾကၿပီး ၁၄ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ ပုဂၢလိကေက်ာင္းႏွင့္ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ တက္ေရာက္ၾက၏။ မည္သည့္ေက်ာင္းတြင္ တက္ေရာက္သည္ျဖစ္ေစ အရည္အေသြးျမင့္ပညာေရးႏွင့္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း စံႏႈန္းမ်ားကို လိုက္နာသင္ၾကားၾကသည္။ ေက်ာင္းအမ်ားစုႀကီးမွာေက်ာင္းဆင္တူ၀တ္စံု ထားရွိသည္။ စာသင္ႏွစ္မွာ ေဖေဖၚ၀ါရီလမွ ႏုိ၀င္ဘာလအထိျဖစ္သည္။ စာသင္ႏွစ္အတြင္းကာလအပိုင္း ၄ ပိုင္း four school terms သတ္မွတ္ထားသည္။ ခရစ္စမတ္ပြဲေတာ္ (ၾသဇီေႏြရာသီ) မွာ ရက္အၾကာရွည္ဆံုးေက်ာင္းပိတ္ရက္ျဖစ္သည္။ ၆ ပတ္အထိ ေက်ာင္းပိတ္ထားေလ့ရွိသည္။ စာသင္ႏွစ္အတြင္း ၂ ပတ္ၾကာေက်ာင္းပိတ္ျခင္းကို ၃ ႀကိမ္ (အီစတာပြဲေတာ္၊ ေဆာင္းရာသီ- ဇူလိုင္ႏွင့္ ေႏြဦးရာသီ-ေအာက္တုိဘာ) ထားရွိသည္။
အစိုးရေက်ာင္းမ်ား
            အစိုးရေက်ာင္းမ်ားကို ျပည္နည္အစိုးရ (သို႔မဟုတ္) အထူးေဒသအစိုးရတို႔က ဖြင့္လွစ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အခမဲ့ပညာေရး စနစ္ဟု ဆိုႏုိင္ေသာ္လည္း ေက်ာင္းမ်ားက၀င္ေၾကး၊ ေက်ာင္းျပင္ပစခန္းသြင္း လည္ပတ္ျခင္း school camp ႏွင့္ သင္ရိုး၀င္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၊ေလ့လာမႈမ်ားအတြက္ ေငြေၾကး ေတာင္းခံေလ့ရွိသည္။ အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္းမ်ားတြင္ ပံုစံ၂ မ်ဳိး ရွိေနသည္။ သတ္မွတ္ၿမိဳ႕နယ္ေဒသအတြင္းရွိ မည္သူမဆို တက္ေရာက္ခြင့္ ရွိေသာopen government schools ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ မည္သည့္ၿမိဳ႕နယ္မွျဖစ္ေစ လာေရာက္တက္ေရာက္ႏုိင္ေသာselective government schools ေက်ာင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ဒုတိယအမ်ဳိးအစား ေက်ာင္းမ်ားမွာေက်ာင္းဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ အရည္အေသြး ပိုိမုိျမင့္မားေလ့ရွိသည္။ မူလတန္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္ျဖစ္သည့္ ဆဌမတန္းတြင္ စစ္ေဆးေသာရမွတ္မ်ားအရ အေတာ္ဆံုး ေက်ာင္းသားမ်ားကိုသာ လက္ခံေလ့ရွိသည္။ ဤေက်ာင္းမ်ားတြင္ ပညာေရးအရည္အေသြးႏွင့္ အေထာက္အပံ့ေကာင္းမ်ား ပိုမို ရရွိတတ္သည္။ အားကစား၊ အႏုပညာ၊ ဘာသာစကားတို႔တြင္လည္းပိုမို စံုလင္စြာ ပံ့ပိုးေပးထားသည္။ တစ္ႏွစ္တာ ေက်ာင္းလခမွာ မူလတန္း ေဒၚလာ ၁၀၀ မွ ၃၀၀၊အထက္တန္း ေဒၚလာ ၃၀၀ မွ ေဒၚလာ တစ္ေထာင္ အထိျဖစ္ၿပီး မိသားစု၀င္ေငြအရ လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ေလွ်ာက္ထားႏုိင္ေသးသည္။
ကက္သလစ္ႏွင့္ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ား
          ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ားမွာလည္း အစိုးရ၏ဘ႑ာေငြေၾကး အကူအညီကို ရရွိႏုိင္သည္။ ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ားမွာ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ားထက္ ေက်ာင္းလခပိုမို သက္သာတတ္သည္။ ပုဂၢလိေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေက်ာင္းလခႏွင့္ ၀င္ေၾကးမွာ အလြန္ ေစ်းႀကီးျမင့္လွသည္။ဂ်ပန္၊ ယူေက၊ အေမရိကန္၊ တုိင္၀မ္၊ စကၤာပူႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္တို႔ႏွင့္ အၿပိဳင္ပညာေရးစနစ္ဟုဆုိရမည္။ ဆစ္ဒနီၿမိဳ႕ရွိ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ားမွာ လန္ဒန္ႏွင့္ တိုက်ဳိရွိေက်ာင္းမ်ားထက္သံုးပံုတစ္ပံုခန္႔ ေစ်းသက္သာသည္ဟု စစ္တမ္းမ်ားအရ သိရွိရသည္။ နယူးေယာက္ေက်ာင္း မ်ားထက္လည္း၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေစ်းသက္သာသည္။ ကက္သလစ္ေက်ာင္းမ်ား၏ တစ္ႏွစ္တာ ေက်ာင္းလခမွာ မူလတန္းေဒၚလာ ၂၀၀၀ မွ ေဒၚလာ ၃၀၀၀၊ အထက္တန္း ေဒၚလာ ၃၀၀၀ မွ ေဒၚလာ ၆၀၀၀ ခန္႔အထိျဖစ္သည္။ ပုဂၢလိေက်ာင္းမ်ား၏တစ္ႏွစ္တာ ေက်ာင္းလခမွာမူ မူလတန္း ေဒၚလာ ၃၀၀၀ ခန္႔ႏွင့္ အထက္တန္း ၾသစီေဒၚလာ တစ္ေသာင္းႏွစ္ေထာင္မွ ႏွစ္ေသာင္းခန္႔အထိ ရွိေနတတ္သည္။ ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ား၏ ရလဒ္မ်ားမွာ ပိုမိုသာလြန္ေနေလ့ရွိၿပီး ေက်ာင္းတြင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ အားကစား၊ အႏုပညာက႑တို႔အတြက္လည္းအမ်ဳိးစံုစြာႏွင့္ အရည္အေသြးျမင့္ ၀န္ေဆာင္မႈတို႔ကို ထားရွိသည္။
သက္ေမြးေကာလိပ္မ်ားႏွင့္ တကၠသိုလ္မ်ား
             အထက္တန္းအထက္ဆင့္ senior secondary ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ၁၂ တန္း(သို႔မဟုတ္) TAFE ေကာလိပ္ ရမွတ္အေပၚ မူတည္ၿပီး အဆင့္ျမင့္ပညာ တကၠသိုလ္ ဆက္လက္တက္ေရာက္ၾကသည္။တကၠသိုလ္ ၄၀ ေက်ာ္ခန္႔ကို အစိုးရက ဘ႑ာေငြေၾကး ရန္ပံုေငြေထာက္ပံ့ေပးထားၿပီး ပုဂၢလိကတကၠသိုလ္၂ ခု ပါရွိသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး OECD ႏုိင္ငံမ်ားထဲတြင္ တကၠသိုလ္စရိတ္ အႀကီးျမင့္ဆံုးႏုိင္ငံတစ္ခုလည္းျဖစ္သည္။ ၁၈၅၀ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ဆစ္ဒနီတကၠသိုလ္မွာ ေရွးအက်ဆံုးတကၠသိုလ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ျပည္နယ္အဆင့္ တည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ထားေသာ သက္ေမြးသင္တန္းေက်ာင္းTAFE – technical and further education မ်ားတြင္ အလုပ္သင္ႏွင့္ သက္ေမြးသင္တန္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကိုေလ့လာႏုိင္ၾကသည္။ အသက္ ၂၅ ႏွစ္မွ ၆၄ ႏွစ္အတြင္း လူဦးေရ၏ ၅၈ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ တကၠသိုလ္(သို႔မဟုတ္) သက္ေမြး TAFE ေကာလိပ္ေက်ာင္းမ်ားမွ ဘြဲ႔လက္မွတ္ ရရွိထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။TAFE သက္ေမြးေကာလိပ္မ်ားတြင္ တက္ေရာက္ႏိုင္ေသာ သင္တန္းမ်ားစြာရွိေလသည္။ သင္တန္းကာလမွာေျခာက္လမွ ၂ ႏွစ္ခန္႔အထိျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးဘိဇနက္ပညာ၊ ဘ႑ာေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈသင္တန္း၊ ဟုိတယ္ႏွင့္ ခရီးသြား ၀န္ေဆာင္မႈသင္တန္း၊ ေဆာက္လုပ္ေရးပညာ၊ပံုေဖၚမႈအႏုပညာ၊ သတင္းအခ်က္အလက္နည္းပညာ၊ အင္ဂ်င္နီယာဒီပလိုမာ၊မီဒီယာသင္တန္းမ်ား၊ လူမႈရပ္ရြာစီမံခန္႔ခြဲေရးပညာ၊ ေဆးဘက္အကူပညာ အစရွိသျဖင့္ သက္ေမြးအေျခခံသင္တန္းမ်ားစြာ ထားရွိသည္။ ဤသင္တန္းမ်ားမွ ေအာင္လက္မွတ္ အဆင့္ (၁) မွ အဆင့္ ၄၊ ဒီပလိုမာဘြဲ႔ႏွင့္ ဘြဲ႔ႀကိဳ associatedegree အဆင့္အထိ ေပးအပ္သည္။ သက္ေမြးသင္တန္းအလိုက္ ဘြဲ႔လက္မွတ္ႏွင့္ ဘြဲ႔လြန္ လက္မွတ္မ်ားလည္းေပးအပ္လာၾကသည္။ လုပ္ငန္းခြင္သို႔ ၀င္ေရာက္ႏုိင္ေသာ သက္ေမြးပညာသင္တန္းမ်ားတြင္ တက္ေရာက္သူမ်ားျပားသည္။ အဆင့္ျမင့္ တကၠသိုလ္သို႔လည္း သက္ဆုိင္ရာ ပညာရပ္အလိုက္ ေပါင္းကူးစနစ္ျဖင့္ဆက္လက္ တက္ေရာက္ႏုိင္ၾကသည္။ ျပည္နယ္အလိုက္ ေကာလိပ္ (သို႔မဟုတ္) အင္စတီက်ဴ႕ဟု ေခၚဆိုၾကေသာTAFE သင္တန္းေက်ာင္းမ်ားကို ျပည္နည္အစိုးရမ်ားက အဓိကအားျဖင့္ တည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ႏုိင္ငံတကာ ေက်ာင္းသားအမ်ားဆံုး ႏုိင္ငံလည္းျဖစ္သည္။
ဖက္ဒရယ္ပညာေရးႏွင့္ ေလ့က်င့္ေရး၀န္ႀကီးဌာနႏွင့္ ျပည္နယ္ပညာေရးဌာနတို႔၏တာ၀န္၀တၱရားမ်ား
Federal Department of Education and Tranining
                ဖက္ဒရယ္ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနသည္ ေအာက္ပါတာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရသည္။ဖက္ဒရယ္ ပညာေရးမူ၀ါဒႏွင့္ အမ်ဳိးသားအဆင့္ အစီအစဥ္မ်ား - စာသင္ေက်ာင္းမူမ်ား၊ သက္ေမြးပညာေက်ာင္းမ်ား၊အဆင့္ျမင့္ပညာေရး၊ ဌာေန တုိင္းရင္းသားပညာေရး စသည္တို႔ျဖစ္သည္။ ေရႊ႕ေျပာင္းႏွင့္ သက္ႀကီးပညာေရးမူ၀ါဒတို႔ကို ေရးဆြဲေပးသည္။ ပညာေရးႏွင့္ ေလ့က်င့္ေရး အသြင္းေျပာင္းမူ၀ါဒႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ား၊ေက်ာင္းမ်ားတြင္ သိပၸံပညာ စိတ္ပါ၀င္စားေရး အစီအစဥ္မ်ား၊ အလုပ္သင္ႏွင့္ သက္ေမြး ေလ့က်င့္ေရးအစီအစဥ္မ်ား၊ႏုိင္ငံတကာေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ ပညာေရးမူ၀ါဒ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ အလုပ္သင္မ်ားအတြက္၀င္ေငြရရွိေစမည့္ မူ၀ါဒမ်ားျဖစ္သည္။ ပညာေရးသုေတသန ရန္ပံုေငြႏွင့္ သုေတသီေလ့က်င့္ ပ်ဳိးေထာင္ျခင္းအစီအစဥ္မ်ားကိုလည္း ပံ့ပိုးေပးသည္။ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ခရစ္စတုိဖါပုိင္းမွာ ဖက္ဒရယ္ပညာေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ ဓနသဟာယၾသစေၾတးလ်ားႏုိင္ငံ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၏ေထာက္ခံခ်က္ျဖင့္ ဖက္ဒရယ္၀န္ႀကီးမ်ားကို ခန္႔အပ္သည္။
              ၾသစေၾတးလ်ားဓနႆဟာရႏုိင္ငံဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေက်ာင္းေနအရြယ္ ကေလးမ်ား၏ ပညာေရးကို ျပည္နယ္ႏွင့္အထူးေဒသ အစိုးရမ်ားက အဓိကအားျဖင့္ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ရသည္။ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားအတြက္ ဘ႑ာေငြေၾကးတာ၀န္ယူရသည္။ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အျခားေက်ာင္းမ်ားအတြက္ ဘ႑ာေငြေၾကး ပံ့ပုိးကူညီရသည္။ ေက်ာင္းမူ၀ါဒႏွင့္လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ခ်မွတ္ေပးရသည္။ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းႏွင့္ စံႏႈန္းမ်ားကို သက္ဆုိင္ရာျပည္နယ္ကျပဳစု ျပဌာန္းသည္။ ျပည္နယ္အစိုးရ၏ ပညာေရးစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း မူမ်ားအေပၚအေျခခံလ်က္ ဖတ္စာအုပ္မ်ားကို ျပင္ပ ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ကုမၸဏီမ်ားကျပဳစုေရးသား ထုတ္ေ၀ၾကသည္။္
သိန္းႏုိင္ (ေမာကၡပညာေရး)
ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။ (သံလြင္တုိင္းမ္ဂ်ာနယ္၊ စက္တင္ဘာလ၊ ၂၀၁၅)