ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္း - Decentralization (ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပိုင္း (၁၄) )

ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္း - Decentralization

• 
• 

Details

Category: ပညာရပ္စာတမ္းမ်ား

Published on Thursday, 01 October 2015 02:42

Written by သိန္းႏုိင္

ဖက္ဒရယ္ပညာေရး အပိုင္း (၁၄)
 သံလြင္တုိင္းမ္ဂ်ာနယ္၊ စက္တင္ဘာလ၊ ၂၀၁၅၊ယခုအပတ္တြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည့္ ျမန္မာ့ ပညာေရးတြင္ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ား၊ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအဝင္ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ကြန္ယက္ (NNER) တို႔က ေတာင္းဆိုထားသည့္ ပညာေရးတြင္ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ေရး (Decentralization) ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာပညာေရးစနစ္မ်ားတြင္ က်င့္သုံးလ်က္ရွိသည့္ စံမ်ားႏွင့္ လုပ္နည္းမ်ားကို တင္ျပ ေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ပညာေရးစနစ္အတြက္ အခရာက်သည့္ ဒီဆန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္စဥ္မွာ ျမန္မာ့ပညာေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ရန္ လမ္းစဟု ယူဆသည္။

နည္းလမ္း သုံးမ်ိဳး

ပညာေရးစနစ္ကို စီမံခန္႔ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစိုးရယႏၲရားစနစ္ကို ဗဟို ခ်ဳပ္ကိုင္ေသာစနစ္ Centralised ႏွင့္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ေသာစနစ္ decentralised ဟူ၍ အကဲျဖတ္သုံးသပ္ေလ့ရွိသည္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ ပုံစံတစ္မ်ိဳးတည္း မရွိပါ။ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္း decentralization ကို ဗဟို ဖက္ဒရယ္အစိုးရမွေန၍ လူထုႏွင့္ ပိုမို နီးစပ္ေသာ ျပည္နယ္၊ ခ႐ိုင္ႏွင့္ ေဒသႏၲရ၊ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသို႔ အခြင့္အာဏာႏွင့္ တာဝန္ ဝတၱရားမ်ားကို လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ျခင္းဟု ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်သည့္ အဆင့္အရ ေဒသႏၲရအဆင့္၊ ခ႐ိုင္အဆင့္အစိုးရ (သို႔တည္းမဟုတ္) ေက်ာင္းအဆင့္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းတြင္ အဆင့္ သုံးဆင့္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ႏိုင္သည္။ Delegation တာဝန္မ်ားကို ကိုယ္စားလွယ္ လႊဲေျပာင္းျခင္း၊ Deconcentration အခြင့္အာဏာ အခ်ိဳ႕ကို လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းႏွင့္ Devolution ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသႏၲရအဆင့္သို႔ အာဏာ လႊဲေျပာင္းျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။ 

Delegation တြင္ ဗဟိုအစိုးရမွ သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားေသာ အလုပ္ တာဝန္ ဝတၱရားမ်ားကို ကိုယ္စား လႊဲေျပာင္း လုပ္ကိုင္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ အခြင့္ အာဏာ လႊဲေျပာင္းျခင္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဗဟိုက ဆုံးျဖတ္ထားသည့္အတိုင္းပင္ ေဒသအလိုက္ အေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္႐ြက္ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။ သာဓက အေနျဖင့္ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနသည္ အမ်ိဳးသား စာစစ္ဘုတ္အဖြဲ႔သို႔ အစိုးရစစ္ စာေမးပြဲမ်ားအားလုံးကို ျပင္ဆင္ေစျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲျခင္းႏွင့္ စာစစ္ျခင္း လုပ္ငန္းရပ္ မ်ားကို လုပ္ကိုင္ရန္အတြက္ အခြင့္အာဏာအခ်ိဳ႕ ေပးအပ္သည့္ ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္သည္။

Deconcentration တြင္မူ ေအာက္ေျခအဆင့္မ်ားသို႔ အခြင့္အာဏာႏွင့္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းျဖင့္ ပိုမိုၿပီး ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္း က်သည္ဟူ၍ ထင္ျမင္ဖြယ္ရာျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္သည့္ စနစ္ကိုသာလၽွင္ ပိုမို သိသာ က်ယ္ျပန္႔ေစပါသည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသႏၲရအဆင့္ အစိုးရမ်ားက ဗဟိုဖက္ဒရယ္အစိုးရ၏ ကိုယ္စားသာလၽွင္ တာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္ ၾကရသည္။ ဗဟိုက ျပဌာန္း သတ္မွတ္ထားသည့္ အမိန္႔အာဏာမ်ားကို တာဝန္ခံ ေဆာင္႐ြက္သည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသအစိုးရမ်ားတြင္မူ ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ မူဝါဒ ခ်မွတ္ပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။ သာဓကအေနျဖင့္ ဗဟိုပညာေရးဌာနက ေဒသဆိုင္ရာ ပညာေရး႐ုံးမ်ားကို ဖန္တီးၿပီး ဗဟို၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳ ေဆာင္႐ြက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ အခြင့္အာဏာႏွင့္ မူဝါဒမ်ားကိုမူ ဗဟိုအစိုးရက ခ်ယ္လွယ္ခ်ဳပ္ကိုင္သည္။

Devolution တြင္ အခြင့္အာဏာႏွင့္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ား အားလုံးကို ဗဟိုမွေန၍ ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသႏၲရအစိုးရမ်ားအား လုံး၀ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ ျခင္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာအေတြ႕အႀကဳံမ်ားအရ devolution အခြင့္အာဏာကို ခြဲေဝ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းကို ျပဌာန္းက်င့္သုံးလ်က္ ရွိသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပညာေရး ဘတ္ဂ်က္ႏွင့္ ဝန္ထမ္း ခန္႔အပ္ျခင္းတို႔ကဲ့သို႔ အေရးႀကီးေသာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသႏၲရအစိုးမ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ားသို႔ လႊဲအပ္ထားသည္။ ေဒသႏွင့္ ေက်ာင္းမ်ားအေနျဖင့္ ပိုမိုၿပီး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆာင္႐ြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္မ်ား ရရွိၾကၿပီး လုပ္တတ္ကိုင္တတ္ ျဖစ္လာၾကသည္။ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္လည္း ေက်ာင္းသားမ်ား၏ သင္ယူေရး ရလဒ္ေကာင္းမ်ား ရရွိလာၾကသည္ကို ေလ့လာ ေတြ႕ရွိရသည္။

ဗဟိုဦးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား

အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသတြင္းရွိ ပညာေရးစနစ္မ်ားတြင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်သည့္ အဆင့္မ်ားမွာ မတူ ကြဲျပားၾကပါသည္။ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်ျခင္းျဖင့္ ပညာေရးစနစ္ကို စြမ္းေဆာင္ရည္ ျပည့္ျပည့္၀၀ႏွင့္ ထိေရာက္စြာ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ေၾကာင္း ႐ႈျမင္သုံးသပ္ၾကပါသည္။ လူဦးေရထူထပ္လွေသာ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပညာေရး ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ပိုမို ေလ်ာ့ခ်ထားရေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည္။ အင္ဒိုနီးရွားက ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ တြင္ မဟာေပါက္ကြဲမႈ Bigbang နည္းဗ်ဴဟာကို လိုက္နာက်င့္သုံးခဲ့သည္။ အစိုးရ ယႏၲရားမ်ားကို ထိုႏွစ္အတြင္း ေဒသႏၲရအဆင့္မ်ားသို႔ ေပးအပ္လႊဲေျပာင္းျခင္းဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံကမူ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်မႈကို တဆင့္ျခင္း၊ တျဖည္းျဖည္းျခင္း နည္းလမ္းျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားထက္ ေနာက္က်စြာ ပညာေရး မူဝါဒေရးရာကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ရန္ စတင္ ေဆြးေႏြးေနဆဲျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ပုံစံတစ္မ်ိဳးျဖင့္ က်င့္သုံးရန္ ျပင္ဆင္လ်က္ရွိသည္။ ေဒသအဆင့္ ႐ုံးခြဲမ်ား တည္ေထာင္ျခင္း၊ ေက်ာင္းအဆင့္ႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္မ်ားက ေက်ာင္း ရန္ပုံေငြႏွင့္ ေက်ာင္းသားစတိုင္ပင္မ်ားကို ကိုယ္တိုင္ စီမံခန္႔ခြဲျခင္းတို႔ကို စမ္းသပ္လ်က္ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဗဟိုဦးစီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို မ်ားစြာ ေလ်ာ့ခ်ပစ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေတာင္းဆိုေနဆဲပင္။

အျခားတိုင္းႏိုင္ငံမ်ား၏ decentralization ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်ျခင္း နည္းလမ္းအား က်င့္သုံးေနပုံမ်ားတြင္ သင္ခန္းစာယူစရာမ်ား ရွိေနပါသည္။ ဝန္ထမ္းမ်ားကို ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း၊ အခြင့္ အာဏာ တည္ေဆာက္ပုံႏွင့္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ား၊ တာဝန္ ခံမႈစနစ္၊ စြမ္းေဆာင္ ရည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနည္းလမ္းမ်ားကို ေလ့လာသ့င္သည္။ ဩစေၾတးလ်ား၊ နယူးဇီလန္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမ်ားက ေက်ာင္းအဆင့္ (ေက်ာင္းေကာ္မီတီကျဖစ္ေစ) ဝန္ထမ္း ခန္႔အပ္ျခင္းသည္ ဆရာ့ အလုပ္အကိုင္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ကို ျမင့္မားေစသည္ဟု ေထာက္ျပၾကသည္။

နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာင္းဘုတ္အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးမ်ားအား ေက်ာင္းလုပ္ငန္းေဆာင္တာ အရပ္ရပ္ အလုံးစုံကို တာဝန္ယူျခင္း၊ responsibilty & accountability တာဝန္ခံျခင္းကို လုံး၀ ေပးအပ္ထားသည္။ ပညာေရး ဥပေဒႏွင့္ မူအရ အခြင့္အာဏာ အပ္ႏွင္းထားသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္မူ ဘ႑ာေငြေၾကးစီမံျခင္း၊ စီမံကိန္း ေရးဆြဲျခင္းႏွင့္ တာဝန္ခံမႈတို႔တြင္ ပညာေရး ဥပေဒအတြင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ထည့္သြင္းေရးဆြဲထားျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္ အင္ဒိုနီးရွား၏ ပညာေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းစဥ္ကို မ်ားစြာ ေႏွာင့္ေႏွး ေစၿပီး လမ္းလြဲေစလ်က္လည္း ရွိသည္။

ဂုဏ္သိကၡာအရ ျမင့္မားေသာ လြတ္လပ္သည့္ ေက်ာင္းအရည္အေသြး အာမခံအဖြဲ႕အႀကီး (နယူးဇီလန္) independent statuory quality assurance body (New Zealand), ေက်ာင္းနတ္ဝါ့က္ ဘုတ္အဖြဲ႕မ်ား (ေမာ္လတာ) School Network boards (Malta), ေက်ာင္းအလိုက္ ဘုတ္ အဖြဲ႕မ်ား (နီကာရာဂြါႏွင့္ အယ္ဆာေဗးဒိုး) တို႔၏ အေတြ႔အႀကဳံမ်ားအရ ထိေရာက္မႈရွိေသာ တာဝန္ခံမႈစနစ္ effective accountability system မွာ ဗဟိုဦးစီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်ရာတြင္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပထားသည္။ ေနာက္ဆုံးဥပမာ တစ္ခုအေနျဖင့္ အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားႏိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ အဘူဒါဘီၿမိဳ႕တြင္ ေက်ာင္းအေျချပဳ စီမံခန္႔ခြဲမႈပုံစံကို လက္လႊဲ မလုပ္ ေဆာင္မီ လုံေလာက္ေသာ စြမ္းေဆာင္ရည္ ရွိ-မရွိကို ေက်ာင္းမ်ားအား စစ္ေဆး အကဲျဖတ္မႈျဖင့္ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေစာင့္ၾကည့္ အေကာင္အထည္ေဖၚျခင္းနည္းလမ္း

ပညာေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအေနျဖင့္ ဒီစန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္း (Decentralization of education) - ပညာေရးစနစ္ကို ဗဟိုဦးစီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းကို တိုင္းျပည္၏ ေနာက္ခံအေျခအေနမ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ကိုက္ညီစြာ လုပ္ေဆာင္ပါက ေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ ပိုမို ၿပီး အရည္အေသြး ျပည့္မီေသာပညာေရး ရလဒ္ေကာင္းမ်ား ရရွိေစႏိုင္ပါသည္။ နည္းမွန္ လမ္းမွန္ျဖင့္ အဓိက ဦးတည္ခ်က္မ်ားထားရွိရန္ လိုအပ္သည္။ ဒီစန္ထရယ္ လိုက္ေဇးရွင္း ျပဳလုပ္သင့္ေသာ နယ္ပယ္မ်ားမွာ (၁) ပညာေရး တရားမၽွတမႈ (ensuring equity) ကို အာမခံျခင္း၊ (၂) တာဝန္ခံမႈကို ပ်ိဳးေထာင္ တည္ေဆာက္ျခင္း (buidling accountability)၊ ႏွင့္ (၃) ပညာေရးစနစ္အတြင္းရွိ ေဒသခံအဖြဲ႕မ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမႇင့္တင္ေပးျခင္း (local capacity) တို႔ပင္ ျဖစ္သည္။

အစိုးရ၏ အေထာက္အကူႏွင့္ နည္းဥပေဒဆိုင္ရာ အကာအကြယ္၊ အတိုင္းအတာမ်ားကို မရရွိဘဲႏွင့္ေတာ့ ဒီစန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းမွာ ပညာေရး စနစ္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးသာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါ လိမ့္မည္။ ဘ႑ာေငြေၾကး အေၾကာင္းျပခ်က္ႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ကုံလုံ ျပည့္၀ေစျခင္းတို႔အတြက္ထက္ လူထုပညာေရး တိုးတက္ျမင့္မားေစရန္အတြက္ကို အဓိကထားၿပီး ဦးတည္ လုပ္ေဆာင္သင့္ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အစိုးရအေနျဖင့္ ဒီဆန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းအတြက္ လုပ္ငန္းစဥ္ဆိုင္ရာ နည္းဥပေဒထားရွိရမည္။

တိုင္းျပည္၏ ေနာက္ခံအေျခအေန၊ ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ ျဖစ္တည္မႈမ်ား အေပၚတြင္ မူတည္ၿပီးသာလၽွင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ဒီစန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းပုံစံကို တည္ေဆာက္သင့္ပါသည္။ Decentralization ဖြဲ႕စည္းပုံ ရွင္းလင္းမႈရွိျခင္း၊ ပညာေရး အာဏာပိုင္မႈ၊ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားႏွင့္ တာဝန္ခံမႈမ်ား လမ္းေၾကာင္း၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ား၏အခန္းက႑ စသည္တို႔ကို ပုံစံတက် တည္ေဆာက္ရန္ လိုအပ္သည္။ ဗဟိုဦးစီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ အေကာင္အထည္ေဖၚရာတြင္ ပညာေရး ဝန္ႀကီးဌာနအေနျဖင့္ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းမူဝါဒ Decentralization policy ႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ျခင္း အစီအစဥ္လမ္းၫႊန္ implementation plan တို႔ကို ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေသာ အခ်ိန္ျပ မ်ဥ္းဇယားႏွင့္အတူ ထားရွိရပါလိမ့္မည္။ မူဝါဒႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖၚျခင္းလမ္းၫႊန္လိုအပ္သည္။

လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေအာက္ေျခအဆင့္မ်ားအထိ တိတိက်က် ခြဲေဝေပးျခင္း (Subsidiarity) မွာ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်ရာတြင္ ပဓါနက်လွသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အစီအစဥ္ေရးဆြဲျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္း တို႔ကို အသင့္ေတာ္ဆုံး ေအာက္ေျခအဆင့္ အစုအဖြဲ႕ငယ္မ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံေရးအရ အာမခံ ခ်က္ႏွင့္အတူ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးအပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဗဟိုအာဏာပိုင္မ်ားထက္ ေဒသအဆင့္၊ ေအာက္ေျခအဆင့္တို႔ကို ႏိုင္ငံေရးအရ ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ အပ္ႏွင္းထားရွိျခင္းလည္းျဖစ္သည္။ ေအာက္ေျခအဆင့္မ်ား၊ ေဒသခံအဆင့္မ်ား ဖက္မွလည္း ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း၊ အေကာင္အထည္ေဖၚႏိုင္စြမ္းရွိရန္မွာ လိုအပ္ျပန္ပါသည္။ ေက်ာင္းႏွင့္ ေက်ာင္းနတ္ဝါ့က္အဖြဲ႕မ်ားမွတဆင့္ ရပ္႐ြာ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္း၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကလည္း ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ခြင့္ကို လမ္းဖြင့္ ထားရွိေပးသင့္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရး ဒီစန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းအတြက္ စဥ္းစားစရာမ်ား

အတည္ျပဳလိုက္ၿပီျဖစ္ေသာ အမ်ိဳးသားပညာေရး ဥပေဒတြင္ ေလးပြင့္ဆိုင္ သေဘာတူညီမႈမ်ားကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားေၾကာင္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးျဖစ္သူ NNERအဖြဲ႕မွ ေဒါက္တာၫိုၫိုသင္းက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားမွ ေ႐ြးခ်ယ္ထား ရွိေသာ ေက်ာင္းသားကိုယ္စား လွယ္မ်ားမွာ ပညာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ခြင့္ မရွိျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ တင္းက်ပ္လွေသာ ဗဟိုဥိးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈစနစ္ကို သူမက ရည္ၫႊန္းေျပာဆိုခဲ့သည္။ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားမ်ား သင္ၾကားေရးကို ေဒသအလိုက္၊ ေက်ာင္းအလိုက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ခြင့္လည္း မရရွိေသးပါ။ အဆိုးဆုံးမွာ အမ်ိဳးသားပညာေရးမူဝါဒ ေကာ္မစ္ရွင္ဆိုေသာ အဖြဲ႔ကို ဖြဲ႕စည္းလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေထာက္ျပထားသည္။ ယင္း ေကာ္မစ္ရွင္ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ မ်ားစြာ အပ္ႏွင္းထားျခင္းမွာလည္း စိုးရိမ္ဖြယ္ရာဟု သူမက ႐ႈျမင္သုံးသပ္ပါသည္။ ဤအခ်က္မွာ ပညာေရးကို ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ေရး Decentralization လမ္းေၾကာင္းအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ လြဲေခ်ာ္သြားျခင္းဟု ယူဆႏိုင္သည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနေသာ ျမန္မာ့ပညာေရးကို ဖက္ဒရယ္ပညာေရး ႐ႈေထာင့္မွေန၍ ေမးခြန္းထုတ္ဖြယ္ျဖစ္သည္။

ပညာေရးဝိေရာဓိမ်ား

အမ်ိဳးသား ပညာေရး ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္အတြက္ ေက်ာင္းသား သပိတ္သည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာ ၁၄ ရက္က စတင္ကာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ စတင္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားလိုလားသည့္ ပညာေရးဥပေဒမ်ိဳး မဟုတ္ သျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ၫွိႏႈိင္း ျပင္ဆင္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ မရေတာ့ ေနာက္ေတာ့ သပိတ္ေမွာက္သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ျပ႒ာန္းလိုက္သည့္ အမ်ိဳးသားပညာေရးဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ ၫွိႏႈိင္းပါရန္ အစိုးရကို ရက္ေပါင္း ၆၀ အခ်ိန္ေပးသည္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရသည္ တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ခဲ့သျဖင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံလုံးခ်ီ ေက်ာင္းသားသပိတ္ စစ္ေၾကာင္းကို မႏၲေလးမွ ရန္ကုန္သို႔ လမ္းေလၽွာက္ခ်ီတက္ျခင္းျဖင့္ စတင္လိုက္သည္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၂၈ ရက္တြင္ သမၼတ႐ုံးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မင္းႏွင့္ သပိတ္ေမွာက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ေဆြးေႏြးၾကၿပီး အမ်ိဳးသားပညာေရး ဥပေဒကို အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္၊ ပညာေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာကြန္ရက္ NNER ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီပညာေရးလႈပ္ရွားမႈ ဦးေဆာင္ ေကာ္မတီတို႔ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးၾကရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ ေလးပြင့္ဆိုင္မ်ား ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ အေလ်ာ့အတင္းႏွင့္ သြားရင္း ေနာက္ဆုံးတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ေတာင္းဆိုလိုလားခ်က္ကို အစိုးရသည္ လိုက္ေလ်ာခဲ့သည္။ အစိုးရက တစ္ခုသာ အေရးဆိုသည္။ ေက်ာင္းသား စစ္ေၾကာင္းမ်ား ရန္ကုန္ကို မဝင္ႏွင့္။ ေက်ာင္းသားမ်ားကား အစိုးရကို မယုံၾကည္ပုံရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သပိတ္စစ္ေၾကာင္းမ်ားက ထုံ႔ပိုင္း ထုံ႔ပိုင္းႏွင့္ ဆက္လက္ခ်ီတက္ၿပီးမွ အမ်ိဳးသား ပညာေရးဥပေဒျပင္ဆင္သည့္ ဥပေဒမူၾကမ္း ထြက္ၿပီးခ်ိန္တြင္ သပိတ္ကို ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၈ ရက္အထိ ရပ္ထားမည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။

အမွန္တကယ္တမ္းမွာမူ ေလးပြင့္ဆိုင္သေဘာတူညီမႈ၏ အဓိက တစ္ခ်က္မွာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ား ပါဝင္ေနၿပီး လြပ္လပ္စြာ အဖြဲ႕အစည္း ဖြဲ႕ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ထား သည္ဟု ေက်ာင္းသားမ်ားက ယူဆသည့္ အမ်ိဳးသားပညာေရးဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္၊ ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ႏိုင္ငံလုံး ဆိုင္ရာကြန္ယက္ (NNER)၊ ႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား ေလးပြင့္ဆိုင္ေတြ႕ၿပီး ၫွိႏႈိင္း အေျဖရွာရန္ ေတာင္းဆို ထားခဲ့ျခင္းမၽွသာ။ သို႔ေသာ္ ေက်ာင္းသား သပိတ္ စစ္ေၾကာင္းမ်ားမွာ လက္ပံတန္းၿမိဳ႕တြင္ အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြင္း ခံလိုက္ၾကရသည္။

ဒီမိုကေရစီ ပညာေရးကို တည္ေဆာက္ေရးတြင္ အတားအဆီးျဖစ္ေနသည့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသား သမဂၢမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဗကသ) တြင္ တာဝန္ရွိေၾကာင္း ဗကသ (၇၉) ႏွစ္ျပည့္ႏွင့္ လက္ပံတန္းသပိတ္ အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြင္း ခံရသည့္ ႏွစ္လျပည့္ အခမ္းအနား (ေမလ ၁၀ ရက္၊ ၂၀၁၅) တြင္ ဗကသဥကၠ႒ ကိုေက်ာ္ကိုကိုက ထပ္မံ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ေလးပြင့္ဆိုင္ ေတြ႕ဆုံမႈျဖင့္ အေျဖရွာေနၾကသည့္ အခ်ိန္တြင္ အာဏာပိုင္မ်ားက ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြင္းၿပီး ေက်ာင္းသားမ်ားအား ဖမ္းဆီးျခင္းသည္ ေလးပြင့္ဆိုင္ သေဘာတူညီမႈမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္လိုက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရအေနျဖင့္ ေျပာင္းလဲမႈ မရွိေသးေၾကာင္းကို ျပသလိုက္ရာလည္း ေရာက္သည္ဟု ၈၈ မ်ိဳးဆက္အဖြဲ႔မွ ဦးမင္းကိုႏိုင္က ေဝဖန္ေျပာၾကားခဲ့သည္။

အလြန္ပင္ တင္းက်ပ္လွေသာ ဗဟိုဦးစီးခ်ုဳပ္ကိုင္မႈစနစ္ကို ျမန္မာ့ပညာေရးက ဆယ္စုႏွစ္ ၅ ခုေက်ာ္ က်င့္သံုးခဲ့သျဖင့္ က်ဆင္းခဲ့ရၿပီျဖစ္ေသာ ပညာေရးအရည္အေသြး၊ ဆရာ့အရည္အေသြးမ်ားကို ကြယ္လြန္သူပညာရွင္ ဆရာမႀကီး ေဒါက္တာျမင့္ျမင့္ခင္မွ ဤသို႔ သံုးသပ္ခဲ့သည္။ “ဆရာဆိုတာ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္ေတြ၊ ကိန္းေတြ၊ ဂဏန္းေတြကို ေစ့ေစ့စံုစံု ရြတ္အံျပၿပီး ေက်ာင္းသားေတြဆီကို (transmit) ပို႔ေပးေနသူ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို အေျခအေန ဒီလိုအဆင့္မွာ ရပ္တန္႔သြားေနတာဟာ အခု ပညာေရးစနစ္ရဲ႕ မဟာအမွားႀကီးပဲ။ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြကို ဉာဏ္ထိုင္း၊ ဉာဏ္တံုးေစတဲ့ ေဘးဆိုးလို႔ ကၽြန္မက ျမင္ပါတယ္” ဟူ၍ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဘန္ခ်က္မွာ ျပည္နယ္အဆင့္၊ ေဒသအဆင့္၊ ေက်ာင္းအဆင့္ ပညာေရးၾသဇာ၊ အခြင့္အာဏာ ဆံုးရံႈးေနမႈ၏ ရလဒ္ပင္ျဖစ္သည္။

NNER ကြန္ယက္အဖြဲ႔မွ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒါက္တာသိန္းလြင္က သူ၏ပညာေရးစာတမ္းထဲတြင္ decentralization ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာမ်ား၏ ကိုယ္တုိင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ႏွင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ပိုမိုရရွိရန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း တင္ျပေဆြးေႏြးထားသည္။ “ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်င့္သံုးခဲ့သျဖင့္ ဆရာမ်ား၏ ကိုယ္ပုိင္ဆံုးျဖတ္ခြင့္ႏွင့္ တီထြင္ခြင့္မ်ား ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ ဆရာမ်ား၏ ကို္ယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခြင့္ႏွင့္ တီထြင္ခြင့္မ်ားကို ေပးရပါမည္။ ပညာေရးဌာနမွ ဆရာမ်ား၏ အရည္အေသြးျမင့္မားေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္ေၾကာင္း” တို႔ကို သူကေထာက္ျပခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ decentralization ကို အမ်ဳိးသားအဆင့္မူ၀ါဒမ်ားမွသည္ စာသင္ခန္းမ်ားအဆင့္အထိ က်င့္သံုးရန္တိုက္တြန္းခ်က္လည္းျဖစ္သည္။

ေအာက္ျမန္မာျပည္ တကၠသိုလ္ဆရာမ်ားသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴး ဆရာ ဦးသန္းထိုက္ေအာင္က အမွန္အတိုင္းေျပာရဲ၊ ေရးရဲဖို႔အတြက္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈပံုစံမ်ဳိး လံုး၀ မရွိသင့္ေၾကာင္းကို DVB အင္တာဗ်ဴးတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ “အစိုးရရဲ႕ မ်က္ႏွာကို ၾကည့္စရာမလိုပဲနဲ႔ အစိုးရ မွားရင္မွားတယ္။ အစိုးရ မွန္တယ္ဆိုရင္လည္း မွန္တဲ့အေလ်ာက္ မွားလို႔ရွိရင္လည္း ဒါက မွားေနၿပီဆိုတာ ပညာရွင္ရႈေထာင့္ကေန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ၊ သုေတသန ခ်က္ေတြအရ ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ခင္ဗ်ားတို႔ ေရြးခ်ယ္သင့္တယ္။ ဒီလမ္းေၾကာင္း သြားကာမွ ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ကလည္း စီးပြားေရးပညာရွင္အေလ်ာက္၊ သမိုင္းပညာရွင္ကလည္း သမိုင္းပညာရွင္အေလ်ာက္ ထိုနည္းလည္းေကာင္း အျခားေသာ ပညာရွင္ေတြကလည္း ၀ိုင္း၀န္းၿပီး တည့္မတ္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းတခုကို ေရာက္ေအာင္ ေျပာဆိုၿပီးေတာ့မွ မွန္ကန္တဲ့ ေပၚကို ေရာက္ေအာင္ တင္ေပးရမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီလို တင္ေပးရမယ့္ လူေတြရဲ႕ အထက္မွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရ မရွိေစခ်င္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအတြက္ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ ေျပာရဲ ဆိုရဲတဲ့သူ ျဖစ္ႏိုင္ရမယ္။ ေျပာရဲဆိုရဲဖို႔ကို သူ႔အထက္မွာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈဆုိတာ မရွိသင့္ဘူးလို႔ ထင္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို အားမေပးဘူး။” အထူးသျဖင့္ ပညာရွင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ရရွိႏုိင္ရန္မွာ ဒီဆန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္း ကို က်င့္သံုးမွျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္းကို UTA အတြင္းေရးမွဴးက ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။

သို႔ရာတြင္ အသစ္ေရးဆြဲထားသည့္ အမ်ိဳးသားပညာေရးဥပေဒမူၾကမ္း တြင္ ပါဝင္ေနသည့္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈဆိုသည္ကို လိုအပ္တယ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ၏ ပညာေရး အႀကံေပးအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလမွာရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေန ျဖင့္ ပညာေရးတြင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ လိုအပ္ေနဆဲ၏ျဖစ္ေၾကာင္းကို ရွင္းျပခဲ့သည္။ “ဗဟိုထိန္းခ်ဳပ္မႈဆိုသည္မွာ အခ်က္ ၃ ခ်က္နဲ႔ ျပည့္စုံရင္ေတာ့ ျပည္သူလူထုက ေက်နပ္သင့္ပါတယ္။ ထိန္းခ်ဳပ္မႈကို လႊတ္လိုက္လို႔ရွိရင္ ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ကုန္ မယ္။ အဲဒီအခ်က္ ၃ ခ်က္က ဘာလဲဆိုေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိရမယ္၊ တရားမၽွတမႈ ရွိရမယ္၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ေဒတာအေပၚ အေျခခံရမယ္၊ ဥပမာ ခ်င္းျပည္နယ္နဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္က စီးပြားေရး အင္အားနည္းေနတဲ့ ျပည္နယ္ေတြ ေပါ့ေလ။ အဆင္းရဲဆုံး ျပည္နယ္ေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သူတို႔ကို ဦးစားေပးရမယ္။ ဗဟိုထိန္းခ်ဳပ္မႈစနစ္တခုကေတာ့ စပ္ကူးမပ္ကူး ကာလမွာ ပိုေတာင္လိုေသးတယ္”။ ဤေဆြးေႏြးမႈတြင္ ပါရွိေသာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလတြင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ဆက္လက္က်င့္သုံးေရးအေပၚ ဆရာအသင္းအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားက ကန္႔ကြက္ထားသည္။

လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအေနျဖင့္ ပညာေရးလြတ္လပ္ခြင့္၏ မူစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကို သေဘာမေပါက္ဘဲ အစိုးရ၏ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည္ဟု NNER အဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ေဝဖန္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဧၿပီ ၇ ရက္တြင္ အမ်ိဳးသားပညာေရးဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ ဥပေဒၾကမ္းကို ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္မွ တစ္ပိုဒ္ခ်င္းစီအလိုက္ ေဆြးေႏြးျပင္ဆင္ အတည္ျပဳခဲ့ၿပီးေနာက္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူ႕ လႊတ္ေတာ္တို႔မွ ျပင္ဆင္ထားသည့္ ဥပေဒၾကမ္းသည္ ယခင္ကာလမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ဗဟိုမွ ခ်ဳပ္ကိုင္သည့္စနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ထားေၾကာင္း၊ ေက်ာင္းသားမ်ား ေတာင္းဆိုထားသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္လည္း ကြဲလြဲမႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္း ယင္း အဖြဲ႕မ်ားက ေဝဖန္ သုံးသပ္လ်က္လည္း ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။

ခရီးရွည္ လမ္းေလၽွာက္ျခင္းဟာ ဒီဆန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္းနိဒါန္း - ျမန္မာ့ဖက္ဒရယ္ပညာေရးအစ...

ေလးပြင့္ဆိုင္ ေတြ႕ဆုံမႈႏွင့္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားမွာ ျမန္မာ့ပညာေရးကို ဒီဆန္ထရယ္လိုက္ေဇးရွင္း ျပဳမႈအတြက္ အဦးအစပင္ ျဖစ္ခဲ့ပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ အာမခံခ်က္ျပည့္ျပည့္၀၀ မရရွိခဲ့ျခင္းမွာ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာျဖစ္သည္။ ပိုမို ဆိုး႐ြားလွသည္မွာ ပညာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ေရးတို႔အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပေတာင္းဆိုလ်က္ရွိသည့္ ေက်ာင္းသား သပိတ္စစ္ေၾကာင္းမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြဲမႈႏွင့္အတူ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်လိုက္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ (လုံး၀) မလိုလားအပ္ေသာ ပညာေရးသမိုင္း အမည္းစက္ႏွင့္အတူ ဒီမိုကေရစီပညာေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ပညာေရးစနစ္တို႔ တည္ေဆာက္မႈမွာ စလုံးေရပင္ မစႏိုင္ခင္မွာ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္လွည့္သြားသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့ၿပီ။ သို႔ေသာ္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ခရီးရွည္ ခ်ီတက္မႈႏွင့္ တိုက္ပြဲဝင္ေတာင္းဆိုမႈတို႔မွာ အခ်ည္းႏွီးေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါ။ မ်ိဳးဆက္မ်ားအတြက္ ေရွး႐ႈရမည့္ ပညာေရးမူ တစ္စုံတစ္ရာကိုေတာ့လည္း လႊတ္ေတာ္ျပင္ပ လႈပ္ရွားမႈအေနျဖင့္ ခ်မွတ္ႏိုင္ျခင္းပင္။ မည္သည့္အစိုးရပင္ အာဏာရလာသည္ျဖစ္ေစ သမိုင္းဝင္ ၂၀၁၅ ေက်ာင္းသား စစ္ေၾကာင္းမ်ားက မိုင္ရာခ်ီ လမ္းေလၽွာက္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည့္ ဒီမိုကေရစီပညာေရး ေႂကြးေၾကာ္သံမွာ တိုင္းရင္းသားမ်ား လိုလားလ်က္ရွိသည့္ ဖက္ဒရယ္ ပညာေရးစနစ္အတြက္ နိဒါန္းပ်ိဳးျခင္းပင္။

ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ ပညာေရးစနစ္အတြက္ ဗဟိုဦးစီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ား ေလ်ာ့ခ်ပစ္ေရးမွာ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္လွသည္။ ျပည္နယ္အဆင့္ကို အာဏာခြဲေဝျခင္းမွာ ဖက္ဒရယ္စနစ္၏ အႏွစ္သာရျဖစ္သည္။ ပညာေရး ဝန္ထမ္း ခန္႔အပ္ျခင္း၊ ဘ႑ာေငြေၾကး ရန္ပုံေငြကိစၥရပ္မ်ား၊ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းကို စီမံျခင္းႏွင့္ ပညာေရးမူဝါဒမ်ားကို ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီစြာ ျပည္နယ္အဆင့္ႏွင့္ ေအာက္ေျခအဆင့္ ေက်ာင္းအထိ ပိုမို လြတ္လပ္ေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား ေပးရပါလိမ့္မည္။ ျပည္နယ္အဆင့္၊ ေဒသအဆင့္မ်ားႏွင့္ ေအာက္ေျခအဆင့္မ်ားအတြက္ ဖက္ဒရယ္ႏိုင္ငံေရးအရ အာမခံခ်က္ ေပးျခင္းႏွင့္အတူ လြတ္လပ္စြာ အာဏာခြဲေဝ လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳေရး လုပ္ငန္းစဥ္ Decentraliation - Devolution ကို စတင္ႏိုင္မွသာလၽွင္ ဖက္ဒရယ္ပညာေရး သ႐ုပ္သကန္ ေပၚလြင္ၿပီး ျမန္မာ့ပညာေရးလည္း ဟန္ခ်က္ညီ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ယုံၾကည္ပါသည္။

သိန္းႏိုင္ (ေမာကၡပညာေရး)

ဆက္လက္ေဆြးေႏြးပါဦးမည္။ သံလြင္တုိင္းမ္ဂ်ာနယ္၊ စက္တင္ဘာလ၊ ၂၀၁၅၊ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕။